29 марта 2024 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



“Бір бала – бала емес, екі бала – жарты бала, үш бала – бүтін бала”

11 февраль 2019, 10:53
“Бір бала – бала емес, екі бала – жарты бала, үш бала – бүтін бала”


Политология докторы, Гумилев атындағы ЕНУ-дың заманауи зерттеулер Институтының директоры Мұхит-Ардагер Сыдықназаров еліміздегі көпбалалыққа қатысты пікірімен бөлісті. Бұл туралы оның Facebook әлеуметтік желісіндегі парақшасына сілтеме жасап, Stan.kz хабарлайды.

Мұхит-Ардагер Сыдықназаровтың айтуы бойынша, қазақтардың ата-бабалары көне заманнан нақты демографиялық болжамнан хабардар болған және оны ұстанған. Өз сөздеріне дәлел ретінде ғалым қазақтың: “Бір бала – бала емес, екі бала – жарты бала, үш бала – бүтін бала” деп айтқан мақалын келтіріп отыр.

“Мұнда XIX ғасырда алғашқы демографтар, француз Гийяр мен ағылшын Мальтус сипаттаған демографиялық сальдоның формуласы жатыр. Мақалда жақсы өмір сүру үшін отбасында кем дегенде үш бала болуы керек деген мағына бар. Екі бала ата-ана қайтыс болғаннан кейін олардың халықтың ішіндегі орнын басады, ал үшінші бала өсім береді, бұл табиғи минималды сальдо. Көбісі оны біледі, бірақ көбісі оны білмейтін болып шықты”, — дейді ол.

Маманның пікірінше, еліміздің кейбір азаматтары еуропалық тәсілдемені және Кеңес Үкіметі кезіндегі отбасыны жоспарлау жайлы тұрақты стереотиптерді ұстанады. Жағдайы төмен жанұяларда немесе ауылда тұратындарда ғана көп бала болады деп бұрыс ойлайды.

“Мүлдем олай емес. Әсіресе біздің заманымызда көптеген қазақтар ата-ананың репродуктивті денсаулығы мүмкіндік берсе, көпбалалы болуды армандайды. Денсаулық факторы бірінші орында. Қаржылық жағдай мен материалды мүмкіндіктер жақынарада жақсарады деген оймен балаларды жас кезінде босанады. Ешкім баланы болашаққа үміт артпай тумайды”,— дейді институт директоры.

Садықназаровтың пікірінше, кәсіпкер қазақтың отбасында кем дегенде төрт бала болуы тиіс. Өнерге жақын және ғылыми-академиялық жанұяда да кем дегенде үш-төрт бала болуы керек.

“Ешкім бұл категорияға жататын адамдар отбасылық-репродуктивті мақсаттарды ұзақ уақыт бойы жоспарлай алмайды деп мәлімдей алмайды. Адам жағдайы жақсара түскен сайын баласы да көп болғанын қалайды. Бұл түсуден туған, жоғарғы тәсілдеме. Табысы әртүрлі әр қазақ қартайғанда балаларым бір-біріне көмектеседі, болашақта бір-біріне тірек болады деп ойлайды. Мемлекеттің қамқоршылық ұстанымына үміт артпай балаларды өмірге әкеледі және оларды тәрбиелейді”, — дейді ғалым.

Оның сөзінше, бұл нақты бақыланатын тенденция.

“Тілсіз жаудың кесірінен бес баласынан айырылып қалған отбасы да көріп тұрғанымыздай мемлекеттен көмек күтпеген. Күндіз де, түнде де жұмыс істеген. Еңбекқорлар қолдарынан келгенше жұмыс істеді. Көпбалалыларды “жетімдікті көбейтіп жатыр” деп сөккендер, заманауи қазақтардың отбасылық-репродуктивті қатынастарының аспектісін білмейді”, — деді Сыдықназаров.

Ғалымның айтуы бойынша, егер Қазақстанның заманауи ата-аналары көпбалалы болуды армандаса, оларды сөгудің керегі жоқ. Керісінше қолдау көрсету қажет.

“Тым құрығанда аз-аздан Ресейдің аналық капиталдан жинаған тәжірибесін алу керек. Мінсіз дегенде арабтың, Шығанақтағы монархиялық мемлекеттердің тәжірибесін (біздің жағдайда жүзеге асу мүмкіндігі төмен, бірақ сонда да). Оларда туылған балалардың саны пайызбен ата-ананың мойнындағы кредиттік-ипотекалық қысымды азайтады. (бірінші бала – минус 25, екінші бала – минус 50, үшінші бала- минус 75, төртінші бала – мемлекет кредитті толығымен жауып береді). Сондықтан сөккенше, төрт-бес балалы болу — біздің жанұяларымыз қалайтын стандарт екенін түсінген жөн. Барлығының емес, бірақ көптеген жанұялардың қалауы”, — деп қорытындылады эксперт.

Әлеуметтік желіде Сыздықовтың сөзімен көптеген адамдар келісті. Оның жазбасы көптеген қазақстандықтардың көңілінен шықты. Желі қолданушылары ғалымға өз пікірімен бөліскені үшін алғыс айтты.
Просмотров материала: 5 824

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 88 610 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 88 449 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 88 435 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 88 372 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 88 328 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 6 320 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 6 109 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 6 127 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 8 500 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 8 635 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 10 636 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 7 221 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 5 397 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 5 313 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 149 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 6 226 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 8 293 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 119 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 5 380 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 143 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 118 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 069 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 4 925 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 132 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 093 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 8 447 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 6 802 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 4 971 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 175 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 409 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 4 909 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 4 941 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 4 993 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 4 898 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 137 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 262 Просмотров





Опрос


«    Март 2024    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031