25 апреля 2024 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Нағыз қара күштің иесі Төлеу палуан жайлы не білеміз?

10 апрель 2018, 5:02
Палуан Төлеу Қалдыбекұлы 1835 жылы Маңғыстаудың Үшауыз өңірінде дүниеге келген. Зайыбы Қалды екеуі осы өңірде өмір сүрген. Мен ол кісінің атын алғаш естігенде, оның кім екенін, маған қалай жақын болып келетінін білген жоқпын. Бірақ әкемнен сұрағанда, ол Маңғыстаудың атақты палуаны атағын алған біздің қарт атамыз екенін айтты.

Атамыз ХІХ ғасырда өмір сүрген. Ел арасында оның палуандығы, қайраттылығы, шымырлығы туралы көптеген аңыз-әңгімелер бар. Кезінде халық оны «Құйған тас» деп атапты. Біз атамыз палуан Төлеудің қайда жерленгені туралы білмейтін едік.

Осыдан бес жыл бұрын әкем үлкен кісілерден сұрастырып, арнайы іздеуге шықты. Үлкен кісілердің айтуымен «Үшауыздан» атамыздың жерленген жерін тапты. Содан кейін әкем інілерімен бірге ата-әженің басына белгі тас жаздырып, 2006 жылдың тамыз айының басында, бір күні ерте барып, атамыздың зиратының жан-жағын тазартып, киіз үй тіктірді.

Келесі күні «мен Төлеудің баласымын, ұрпағымын» деген адамдарға жол көрсетіп, бір мал садақа бердік. Сол маңда жалғыз үй малды ауыл бар екен. Біз садақа жасаған кезде осы малды ауылдың адамдары «Мына кісінің ұрпағы бар екен-ау» деп таң қалды.

Біз сұрастырып көргенде, осы маңның тұрғындары бұл тамды «Қара там» деп атайтынын анықтадық. Олар «Біздің бала-шағамыз ауырған кезде, біз осы тамға түнейміз. Ондайда науқас адамдар жазылып кетеді», - деп әңгіме қылды.

Содан бері біз жыл сайын арнайы барып, ата-әжемізге құран бағыштап, көрісіп қайтамыз. Біз барған кезде ол жер тап-таза болып тұрады, себебі, ол там биік таудың үстінде орналасқан.

Төлеу ата туралы бірнеше аңыз-әңгімелер бар. Солардың бірі - Бесқалада (қазіргі Қарақалпақстан) болған оқиға. ХІХ ғасырда Төлеу атамыз қасындағы бес-алты жігітпен бірге Бесқалаға керуен артып барады. Апарған заттарын ұнға, күрішке, тарыға және тағы басқа заттарға айырбастайды.

Бұлар елге аттанарда сол елдің жауырыны жерге тимеген палуаны күтіп тұрады. Содан соң әлгі Бесқаланың палуаны Төлеуге «Сені Маңғыстаудың атақты палуаны деп естідім. Егер де сен мені жеңсең, мына заттарыңа тағы да осындай зат қосып берейін, ал жеңілсең, мына заттарды және өздеріңді осында қалдырамын», - дейді.

Төлеу палуанға амалсыздан күресуге тура келеді. Күрес басталады. Әлгі палуан Төлеуді қалай лақтырса да, Төлеу аяғымен тұра қалады. Сонда әлгі палуан біраз күресіп шаршаса керек. Бір уақытта Төлеудің астына қалай түсіп қалғанын білмей қалады.

Содан әлгі палуан уәдесінде тұрып, бұлардың заттарына тағы да сондай екі есе зат қосып, шығарып салады. Содан біраз жүргеннен кейін Төлеу палуан қасындағы жолдас жігіттеріне «Демалайық» дейді.

Төлеу жүре алмағасын қараса, екі табанының еті жарылып кеткен екен. Ол Бесқалада өзінің табаны жарылғаны туралы ешкімге сездірмеген екен. Жігіттер атаның намыс үшін қиналса да, қарсыласын жеңгенін түсінііпті. Міне, «ел намысы – ер намысы» деген осы емес пе?!

Жанат САҚЫП
10-сынып оқушысы
М.Горький атындағы мектеп-лицей
Маңғыстау облысы
Түпқараған ауданы
Баутин ауылы
Жетекшісі: Анар Төлеуова
Просмотров материала: 2 253

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 92 235 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 92 056 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 92 028 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 91 970 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 91 953 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 6 490 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 6 244 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 6 270 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 8 732 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 8 861 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 12 042 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 7 317 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 5 485 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 5 395 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 163 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 6 315 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 9 565 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 136 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 5 464 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 169 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 141 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 087 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 4 940 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 149 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 114 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 9 713 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 6 832 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 4 984 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 192 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 428 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 4 923 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 4 960 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 011 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 4 912 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 147 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 277 Просмотров





Опрос


«    Апрель 2024    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
2930