Әкемнің әңгімелері

Қазақта «ұстазы жақсының ұстанымы жақсы» деген керемет сөз бар. Осы құдіретті сөздің иесі бар екені және оның күнделікті менің алдымда жайраңдап отыратыны қандай керемет! Оның бар мейірімі қаталдығының ар жағында бұлттың ар жағынан көрінген күн секілді көрініп тұрады.

Мен бүгін ұстазым емес, сол ұстазымның күнде аузынан тастамай, айтып жүретін әңгімесін қаз-қалпында жеткізуді жөн көрдім. Ол - ұстазымның әкесі жайлы хикаялар. Әкесінің сонау ашаршылық жылдары өмірге келіп, кейін әкесінен балалығы ұрланып кеткен кезінде жалғыз шешесінің арқасында осы кезге дейін тоқсанның торқауына келгенін қай бала мақтаныш көрмес. Сонымен, көп созбай, ұстазыма сөз кезегін берейін...

"...Әкем Әбілмәжіннің кейде нан қиқымдарын қолымен сыпырып, жинап отырып:

- Ееей, біз осы нанның қиқымына да зар болдық қой, сендерге айтса аңыз сияқты, ал мен үшін соның барлығы мына екі көзімнің алдында өтті ғой, тіпті бала боп ойнауға да уақыттың өзі таршылық жасады емес пе. Бәрі соғыстың салған лаңы ғой, соғыс лаңы,- деп күбірлеп отырғаны.

Кейде өз-өзімен шешіліп әңгіме айтса, шежіреден кем түспейді. Мен әкемнің көп әңгімесіне бала кезімнен қанып өстім. Ия, сол зұлмат уақытта басқа да ер-азаматтар секілді оның да әкесі соғысқа аттанды. Ол кез әкем 9-10 жасар ойын баласы екен. Әкесі Әбілхан бұны, ал, анасы Ханым қарындасы Мәрзияны арқаларына асып, вокзалда көтеріп тұрғанын, одан кейін әкесінің сол көп ер азаматтар секілді батысқа қарай ағылып жатқан пойыздың біріне мінгенін, басындағы кепкасы көрінбей кеткенше қол бұлғағанын күрсініп еске алады.

"Мені ересек адам сияқты көріп, анам мен қарындасымды маған тапсырды. Сол сәт тамағыма өксік тығылып, әкеме қимай қарадым. Осы көрініс әлі күнге көз алдымда" деп еске алады әкем.

Тек, әттең сол кезде өзінің үлкен жігіт болып әкесінің орнына соғысқа барғысы келгенін, бар фашисті бір өзінің жер жастандырғысы келгендігін кім ұқсын. Сол соғыстың аяқталғанына 70 жыл толса да, өзінің жасы сексеннің сеңгіріне келсе де, жадысында сақталған біраз дүниелері де баршылық. Соғысқа кеткенде әкесі қырықтағы қылшылдаған жігіт ағасы, ал, анасы жиырма сегізде екен, ой, дүние-ай!

Қазір интернет желісі әлемнің кез келген жеріндегі мәліметті сол уақытта жеткізетіні бар екен! Өткенде сонау Жезқазғанда тұратын үлкен қызы телефон соғып, сүйінші сұрағанда абдырап қалғаны рас.

- Папа, атамызды таптық!
- Қалай сонда?
- Ой, папа, қалай болушы еді, интернеттен. Атамызды із түссіз кеткен деген жоқсын ба?

Ия, солай екені рас, әкесінің соңғы хатында Украинаға кіріп барамыз деген, содан кейін хат та, хабар да болмады. Тек кейін із-түссіз жоғалғандардың қатарына енгізілсе де, әкесіне деген сағыныштан ба, бір уақытта іздеп келетін сияқты көрінетін.

Әкесінің соғысқа 1942 жылы аттанғанын, әрине, өзі де жақсы біледі. Ал, оның қай жерде, қай өңірде қалғанын бір Алланың қалауына салып жүретін. Сөйтсе де, технология дамыған заманда ештеңеде жасырын күйінше қалмайды екен. Ия, арнайы сайттарда сол соғысқа кеткен бар адам туралы мәлімет сақтаулы екен. Балалар соны тауыпты.

Жетпіс жылдан соң Украинаның Днепропетровская облысындағы Аул селосында 526 адаммен бірге жерленгенін білдік. Әйтеуір жерленіпті, далада қалмапты! Барлық керек деректер интернетте оттай басылып тұр дейді. Тіпті мәрмәр тастан ескерткішке дейін қалап қойғанын сурет қылып шығарыпты. Ой, дүние ай десейші!

Сөйтсе балалары бұған дейін іздеп таппаған әкесі Балабаев емес, Балғабаев болып жазылып кеткен екен. Ал, балалары оны да Балгабаев Әбілхан деп тауыпты, ал сөйтсе табылуына себеп онда Қызылорда облысы Қазалы вокзалы Чапаев колхозы делініп, кеткен жылы 1942 жыл деп, қайтыс болған жылы 1944 жыл деп көрсетілген. Жанындағы жұбайы деп анасы Балабаева Ханым жазылған екен. Тіпті сарғайған қағазына дейін интернетке шығарып қойыпты! Міне, дамыған уақыт!

"Бірде, - дейді әкем, - апам түнімен жүгеріні қол диірменге тартып, оны таңертең бізге нан ғып пісіріп, қарындасым Марзия екеумізді үйге тастап, өзі колхоздың жұмысына кеткен. Кешке дейін талғажау қылатынымыз - жүгері наны мен күзде тау қып жинап алып, көктемге дейін жейтін асқабақ болатын. Бір кезде ауыз үйдің есігі сықырлап ашылып кеткендей болды. Орнымнан тұрып, екі бөлмелі жер кепенің ауызғы болмесінде кім тұрғанын көргенде, бүкіл денем мұздап сала береді. Шұбатылған етегі жер сызып, жағы қуарған, түрі аруақ секілді біреу тұр. Әлгі адамның көзі ауызғы бөлмеде жинаулы тұрған асқабақтарда. Қорыққанымнан "Көке, көке, мылтығың қайда, мында біреу келіп тұр" деп жанұшыра айқайладым. Сөйтсем, сол заманда соғыстан қашып, бас сауғалап, тау тасқа тығылған сатқындар болатын, солардын бірі екен. Өзі аш. Менің айқайымнан ығысты ма, әлде, көкемнің атын айқайлап шақырғанымнан қорықты ма, әйтеуір қашқын шұбатылып, үйден ұзай берді. Сол кезде көкемнің аты ауызға ілінгенін айтсаңшы, әйтпесе кім біліпті, әлгі босқын бізді не істер еді. Құдай өзі жар болсын! Әлгі неме шыққаны сол екен, жалма-жан келсапты есікке көлденең шимайлап байлап тастадым".

Ал көктемде жер жыртқанда көк өгіздің үстінде әкем сияқты барлық балалар өгізбен қосылып, алма-кезек жер жыртып, егістікті шыр айналатын. Сәл мызғып кетсең, арқаңа ақсақ бригадир Әмірханның қамшысы сарт ете қалатын!

Әкем бізді көп жағдайда барды қанағат тұтуға шақыратын, бірақ біздің де көрмегенімізді қабылдай алмайтынымыз шындық қой. Қазіргі заман басқа. Ол уақыт пен бұл уақыттың айырмашылығы аспан мен жердей. Тек кең пейіл тарылмаса екен! Ол уақыттың адамдары қанағатшыл еді ғой. Шүкір Аллаға, қазір өзінен және қарындасы Мәрзиядан тараған бір қауым ел бар. Соғысты ұрпағының ұрпағына тілемесі анық..."

Сабырлық, қанағат туралы сөз қозғағанда апайым үнемі осы әңгімелерді айтады. Адамның шын кейпі тек жоқтықта, аштықта көрінетінін, сондықтан өзінің де әрқашан әке әңгімесіне құлақ түріп жүретінін айтады. Біліммен қоса берілген дұрыс тәрбие адамды алға жетелейтінін мен ұстаз өнегесінен ұқтым...

Гүлжан ҚЫЛЫШБАЙ
Ы.Алтынсарин атындағы
№204 орта мектептің
10 "б" сынып оқушысы
Қызылорда облысы
Қазалы ауданы
Әйтеке би кенті
Жетекшісі: Сәлима Балабай

Рейтинг	Регион	Аким
219022	Алматинская область
146708	Туркестанская область
108999	Восточно-Казахстанская область

Рейтинг	Регион	Аким
339	Алматинская область
195	Туркестанская область
180	Северо-Казахстанская область

« Апрель 2024 »
Пн	Вт	Ср	Чт	Пт	Сб	Вс
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Мы в соц сетях:

Әкемнің әңгімелері

Поделиться материалом

Другие материалы по теме

По читаемости

По материалам